Pod koniec kwietnia weszły w życie dwie ustawy: o zmianie ustawy o lasach i wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Może potrzebne i słuszne. Jednak trochę zamykające drogę tym, którzy marzyli w przyszłości o prowadzeniu własnego gospodarstwa rolnego albo o zamieszkaniu na wsi. Bo alternatywa kupna 3000 m2 niezabudowanej działki lub siedliska zabudowanego do 5.000 m2, raczej nie będzie dla wielu spełnieniem marzeń. Taki areał na wsi, to praktycznie tyle, co kot napłakał. 

Wbrew jednak wielu komentarzom do ustawy ograniczającej obrót ziemią, zawiera ona jednak kilka furtek prawnych, dającym możliwość spełnienia marzeń.

Nowe regulacje dotyczące obrotu ziemią rolną

Wzmocnienie ochrony ziemi rolnej przed spekulacyjnym wykupem przez krajowe oraz zagraniczne osoby fizyczne i prawne, zatrzymanie niekorzystnego trendu w strukturze agrarnej oraz poprawa sytuacji ekonomicznej polskich rolników to główne cele wchodzącej w życie 30 kwietnia 2016 r. ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, która weszła w życie 30 kwietnia 2016 r.

1 maja 2016 r. przestaje obowiązywać 12-letni okres ochronny na zakup ziemi rolnej przez cudzoziemców. W związku z tym ustawa wprowadza zasady, które powinny zagwarantować zgodne z interesem społecznym wykorzystanie ziemi na cele rolnicze. Brak odpowiednich uregulowań chroniących interesy gospodarstw rodzinnych mógłby doprowadzić np. do wyludniania wsi czy wyprzedaży gospodarstw rolnych. W wielu krajach UE stosuje się regulacje ograniczające swobodę obrotu ziemią rolniczą. Zgodnie z ustawą, państwowa ziemia rolna będzie pozostawać w dyspozycji Agencji Nieruchomości Rolnych, a podstawowym sposobem jej zagospodarowania będą korzystne dla rolników trwałe dzierżawy, zapewniające jednak właścicielską kontrolę nad sposobem ich zagospodarowania.

Sprzedaż nieruchomości (lub ich części) – wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa – będzie wstrzymana przez 5 lat od wejścia w życie ustawy. Zakaz ten nie obejmie m.in.: nieruchomości przeznaczonych na cele inne niż rolne (np. parki technologiczne i przemysłowe, centra biznesowo-logistyczne, inwestycje transportowe, budownictwo mieszkaniowe, itp.), ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wśród wyjątków są też nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych, domy, lokale mieszkalne, budynki gospodarcze, garaże, ogródki przydomowe oraz nieruchomości rolne o powierzchni do 2 ha.

Ustawa przewiduje, że zasadniczo nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być tylko rolnicy indywidualni. Wyjątkiem jest m.in. nabywanie ziemi przez osoby bliskie sprzedającemu, jednostki samorządu terytorialnego, Skarb Państwa oraz kościoły i związki wyznaniowe. W przypadku innych podmiotów sprzedaż ziemi będzie musiała zostać potwierdzona zgodą prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Nabycie nieruchomości będzie trwale połączone z wymogiem osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz zakazem zbywania i wydzierżawiania zakupionej ziemi przez 10 lat. Tylko w przypadkach losowych zgodę na sprzedaż ziemi przed upływem tego terminu będzie mógł wydać sąd.

Nowe zasady obrotu nieruchomościami nie dotyczą nabywania ziemi w wyniku dziedziczenia, orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego. Ograniczeniom nie będzie podlegać też obrót prywatnymi działkami rolnymi do 0,3 ha. Podobnie jest w przypadku siedlisk - gruntów rolnych zabudowanych o powierzchni do 0,5 ha, które w dniu wejścia w życie nowych przepisów, będą zajęte pod budynki mieszkalne oraz budynki, budowle i urządzenia niewykorzystywane dotychczas do produkcji rolniczej, wraz z gruntami do nich przyległymi umożliwiającymi ich właściwe wykorzystanie – jeżeli grunty te tworzą zorganizowaną całość gospodarczą oraz nie zostały odrolnione. Nie jest też ograniczony obrót nieruchomościami rolnymi, które w dniu wejścia w życie ustawy w ostatecznych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu są przeznaczone na cele inne niż rolne.

Sejm uchwalił ustawę 14 kwietnia 2016 r., a prezydent podpisał ją 26 kwietnia 2016 r.

Ochrona lasów prywatnych przed niekontrolowanym wykupem

Zakłada to nowelizacja ustawy o lasach, która weszła w życie 30 kwietnia 2016 r. Zgodnie z nowymi przepisami, Skarb Państwa, czyli Lasy Państwowe, będzie miał prawo pierwokupu lub wykupu prywatnych gruntów leśnych po cenach rynkowych. Prawo to nie będzie dotyczyć m.in. przypadków zbycia na rzecz szerokiego kręgu osób bliskich oraz dziedziczenia ustawowego i testamentowego, a także zbycia gospodarstwa rolnego, którego część stanowią grunty leśne. 1 maja 2016 r. mija 12-letni okres ochronny na zakup ziemi rolnej i gruntów leśnych przez cudzoziemców. 31 marca 2016 r. Sejm przyjął rozwiązania, które chronią ziemię rolną przed niekontrolowanym wykupem po tej dacie.
W Polsce lasy prywatne zajmują ok. 2 mln ha powierzchni. Ich ewentualny wykup groziłby niezrealizowaniem obowiązku powiększania areału lasów narodowych przez Lasy Państwowe. Nowe rozwiązania zabezpieczają wykonanie zadania polegającego na zwiększaniu lesistości w ramach „Krajowego programu zwiększania lesistości”. Nowelizacja ma przyczynić się do zwiększenia obszaru lasów stanowiących własność Skarbu Państwa. Lasy prywatne zostaną objęte standardami zagospodarowania i ochrony obowiązującymi w PGL Lasy Państwowe.

Sejm uchwalił ustawę 13 kwietnia 2016 r., a prezydent podpisał ją 26 kwietnia br.

Informacja prasowa dotycząca ustaw: Sejm